Za masterplan odpowiada renomowana pracownia architektoniczna BBGK Architekci. Pierwszy etap inwestycji właśnie się zakończył.

Miasto nad rzeką
Przez ponad 10 lat, od momentu przeniesienia produkcji Bydgoskiej Fabryki Narzędzi na przedmieścia Bydgoszczy, poprzemysłowy teren po słynnej fabryce Befana był martwym punktem na mapie miasta. Aktualnie teren ten przechodzi spektakularną przemianę – w kwartale mieszczącym się pomiędzy ulicami Marcinkowskiego, Obrońców Bydgoszczy, Marszałka Focha i Warmińskiego powstaje nowy fragment miasta położony bezpośrednio nad rzeką. Kompleks nowej zabudowy pełnić będzie funkcje mieszkaniowe, usługowe i biurowe. Jak podkreślają architekci, projekt inwestycji dał okazję do stworzenia „nowego serca miasta”, fragmentu żywej miejskiej tkanki, którego kośćcem będą zabytkowe budynki przemysłowe stanowiące o tożsamości tego miejsca.

„Jako architekci mieliśmy do czynienia z wyjątkową lokalizacją. To centralna część Bydgoszczy, działka położona bezpośrednio nad Brdą. W jej sąsiedztwie znajdują się zabytkowe Stare Miasto i Spichrze nad Brdą, Wyspa Młyńska z XIX-wiecznymi Młynami Rothera czy modernistyczna Opera Nova. Sam teren po zakładach Bydgoskiej Fabryki Narzędzi jest nośnikiem pamięci o dziedzictwie przemysłowym Bydgoszczy” – tłumaczą autorzy projektu z pracowni BBGK Architekci.

Historia przemysłu w tej lokalizacji sięga II połowy XIX w., kiedy na rogu Fischerstrasse i Petersonstrasse (współcześnie Marcinkowskiego i Obrońców Bydgoszczy) Leopold Zobel założył swój zakład produkcyjny, który z czasem przekształcił się w wyspecjalizowaną w produkcji okrętów fabrykę z własną stocznią rzeczną. Dzisiejsza ulica Marcinkowskiego, na odcinku przy Śluzie Miejskiej, nosiła wtedy nazwę „Nad Portem”. Przemysłowa historia tego miejsca ciągnęła się przez cały XX wiek, zmieniając właścicieli i specjalizacje, by po wojnie ostatecznie przekształcić się w Bydgoską Fabrykę Narzędzi – słynną Befanę – funkcjonującą do dziś, współcześnie jednak w innej lokalizacji. To właśnie ta opowieść opowieść stała się inspiracją dla nazwy inwestycji – Nowy Port – zaś zachowane do dzisiejszego dnia pofabryczne zabudowania zostały filarem projektu autorstwa architektów BBGK.

Głównym założeniem masterplanu spod kreski pracowni BBGK Architekci było zaprojektowanie zwartego, spójnego fragmentu miasta, który uzupełniać będzie istniejącą strukturę urbanistyczną Bydgoszczy. W swojej koncepcji autorzy wydzielili trzy warstwy. Na pierwszą z nich składają się istniejące zabudowania – XIX-wieczne obiekty pofabryczne oraz kamienica czynszowa przy ul. Obrońców Bydgoszczy, które poddane zostały renowacji we współpracy z konserwatorem zabytków. Drugą warstwą jest zabudowa nowych kwartałów, której skala dostosowana została do tradycyjnej skali śródmiejskich ulic Bydgoszczy. Trzecią zaś warstwą są cztery dominanty wysokościowe wewnątrz działki w formie 11-kondygnacyjnych, 36-metrowych punktowców rysujących się w panoramie miasta. W pierwszym etapie inwestycji zrealizowane zostały dwa z nich. Wysokościowe akcenty, razem z mieszczącą się po przeciwległej stronie Brdy kaskadową bryłą apartamentowca Nordic Haven, stworzą kompozycyjną, współczesną bramę miasta.

Układ urbanistyczny osiedla Nowy Port został pomyślany jako połączony z miastem kwartał ze zróżnicowanym programem przestrzeni publicznych – miejskim placem, skwerami, pasażem oraz nowym bulwarem nad rzeką – który stworzy wartość dodaną dla miasta i mieszkańców. Główną osią przebiegająca przez środek nowego kwartału będzie miejska aleja z szerokimi chodnikami, dwoma szpalerami rozłożystych platanów oraz lokalami usługowymi w przyziemiach. Została ona zaprojektowana jako tradycyjna, śródmiejska ulica handlowa – charakterystyczny element tętniących życiem europejskich miast. Nowa ulica zakreśli perspektywę widokową na monumentalny gmach Opery Nova. Ulica będzie nosić nazwę „Nad Portem”, co jest odwołaniem do historii miejsca.

Prostopadle do niej wytyczony został kameralny pasaż pieszy z miejskim placem, który prowadzi prosto nad brzeg Brdy z nowym bulwarem – nadrzeczną przestrzenią rozrywkowo-rekreacyjną z kawiarniami i restauracjami. Nie mniej istotnym elementem całego projektu jest zieleń, która pojawia się zarówno w przestrzeniach publicznych, jak i w prywatnych dziedzińcach, a także na dachach budynków. Już teraz pojawiło się około 20,000 nasadzeń zieleni. Za jej projekt odpowiada pracownia RS Architektura Krajobrazu.

W pierwszym etapie inwestycji wykonana została renowacja zabudowań dawnej fabryki Befana pochodzących jeszcze z końca XIX w. – w tym trzykondygnacyjnego budynku biurowego oraz parterowej hali produkcyjnej. Jej ceglana elewacja frontowa została precyzyjnie odrestaurowana, zaś cały budynek zyskał nadbudowę pokrytą odnoszącą się do stylu industrialnego stalą cortenowską.

Projektując współczesną zabudowę Nowego Portu, autorzy zdecydowali się na prostą, elegancką architekturę. O jej wyrazie stanowią minimalistyczne elewacje o rytmicznych podziałach wykonane z jasnego betonu architektonicznego i kamienia. Jak wskazują projektanci, inspiracją dla detalu architektonicznego był styl bydgoskiej secesji z jej organicznymi motywami dekoracyjnymi i płynnymi, giętkimi liniami. Echa tego odnaleźć można w delikatnie falujących gzymsach i ryflowaniach. Dopełnieniem dla eleganckiej prostoty formy architektonicznej są wysokiej jakości materiały o stonowanych kolorach, które zostały użyte do wykończenia elewacji – kamienne płyty z jasnoszarego piaskowca i czarnego granitu czy stolarka okienna z naturalnego litego drewna.

W ramach pierwszego etapu inwestycji Nowy Port powstało 7 nowych budynków, w tym 177 mieszkań wyposażonych w tarasy, balkony i loggie, a także panoramiczne przeszklenia oferujące widoki na miasto i rzekę, w lokale o funkcji biurowej i handlowej. Realizację całego projektu zaplanowano w czterech etapach. Pierwszy z nich został zakończony pod koniec 2024 r. Inwestorem jest bydgoska spółka AWZ Deweloper.